Το ελληνικό θαύμα

Θέμα: Το ελληνικό θαύμα Κυρ Σεπ 04, 2011 11:36 pm

Το ελληνικό θαύμα

Κατά τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες, με ρυθμό ανάπτυξης 7%, βρισκόταν στην δεύτερη θέση ανάμεσα στις χώρες του «οργανισμού οικονομικής συνεργασίας και αναπτύξεως» (ΟΟΣΑ). Η εικόνα αυτή, το «ελληνικό οικονομικό θαύμα», μέτρησε σημαντικά για την πρώιμη αποδοχή της Ελλάδος στην «ευρωπαϊκή οικονομική κοινότητα» (ΕΟΚ).

Αντίθετα με τα αναμενόμενα, τα επιτεύγματα των δεκαετιών '50, '60 και '70 ούτε εμπεδώθηκαν ούτε διευρύνθηκαν. Η πρώτη δεκαετία της ευρωπαϊκής Ελλάδος ανέδειξε τα χειρότερα ελλαδικά χαρακτηριστικά. Στο τέλος του ψυχρού πολέμου, χωρίς να αντιμετωπίσει την δραματική οικονομική της κατάσταση, η Ελλάδα συνέχισε να επιπλέει, χάρη στο άνοιγμα των συνόρων με τον μετακομμουνιστικό κόσμο και τα Βαλκάνια, τις ευρωπαϊκές επιδοτήσεις, το ευρώ και τον ευρω-δανεισμό.

Επί τρεις συναπτές δεκαετίες, ο ελληνικός λαός διαπαιδαγωγήθηκε στην ολιγωρία, την ανευθυνότητα, την ατιμωρησία, την έλλειψη ορίων. Διαμόρφωσε το πολιτικό σκηνικό σύμφωνα με τις νέες αντιλήψεις: διά της ψήφου του επιβράβευσε την ανευθυνότητα και τον λαϊκισμό, τιμώρησε την προνοητικότητα και την ειλικρίνεια.

Το διάστημα 1989-2009 είναι περίοδος ύβρεως για την διεθνή ιστορία. Τα έξωθεν μηνύματα στην Ελλάδα, γεωπολιτικά και οικονομικά, παρέβλεπαν την ηθική, την συνέπεια, την υπευθυνότητα. Το ελληνικό δαιμόνιο συνέλαβε τάχιστα τα νέα ρεύματα· τα προανήγγειλε μάλιστα, μίαν οκταετία πριν από την πτώση του τείχους του Βερολίνου. Η διεθνής ηθική παρακμή κατέκτησε την Ελλάδα σε μεγάλο εύρος και βάθος. Η ισχυρή ελληνική προσαρμοστικότητα απέβη μοιραίο μειονέκτημα.

Η ελληνική αβελτηρία απετέλεσε πρωτοπορία στην διεθνή μεταψυχροπολεμική παρακμιακή πορεία. Σήμερα, η τρέχουσα ελληνική οικονομική κατάρρευση προηγείται της επερχόμενης ευρωπαϊκής κρίσης.

Παραδόξως, μέσα στην υφέρπουσα ευρω-απαισιοδοξία διακρίνεται ίσως φως για την χώρα μας. Για γεωγραφικούς, οικονομικούς και, κυρίως, πολιτισμικούς λόγους, ενδέχεται η ελληνική ανάκαμψη να είναι ταχύτερη και βαθύτερη από ό,τι στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Ανάμεσα, όμως, στην ύβρι και την κάθαρση, παρεμβάλλεται η νέμεσις. Καθώς η κυβέρνηση απέτυχε να εξασφαλίσει δάνεια από τις αγορές, ο ελληνικός πληθυσμός ετοιμάζεται να υποστεί αθωράκιστος τα αυστηρά κελεύσματα από τον διεθνή περίγυρο.

Αναπόφευκτα, θα κινητοποιηθεί και πάλι προσαρμοστικότητα. Στο εγγύς παρελθόν, υπό την επίδραση του περιβάλλοντος, η ήσσων προσπάθεια, η κομματοκρατία, η διαφθορά και πλείστα όσα συνεπαγόμενα δεινά εγκαταστάθηκαν τάχιστα. Υπό τις νέες συνθήκες, θα αρχίσουν να κινητοποιούνται τα υγιή αντανακλαστικά, για να οδηγήσουν σε εκ βάθρων αναθεώρηση συμπεριφορών και τρόπων ζωής, στην απαιτούμενη πολιτισμική επανάσταση.

Η ανατροπή θα θίξει ισχυρά κατεστημένα, θα απειλήσει σημαντικά συμφέροντα, θα εγείρει αντιστάσεις, ενδεχομένως βίαιες. Η αλλαγή είναι δύσκολη και επώδυνη. Όταν συντελεστεί, τα σημερινά «πολιτικώς ορθά» θα απαξιωθούν μαζί τους και μέγα μέρος από το πολιτικό σκηνικό. Θα επιβιώσουν όσοι θα έχουν το θάρρος να αγωνιστούν για τις αναγκαίες ριζικές τομές.

Εάν εξαλειφθούν οι μεταπολιτευτικές ιδεολογικές και πνευματικές αγκυλώσεις, η Ελλάδα θα μπορέσει να αξιοποιήσει τις τεράστιες δυνατότητές της: την γεωγραφική θέση μεταξύ της ισχυρής δύσης και της ανερχομένης Ασίας, τον μοναδικό φυσικό και πολιτισμικό τουριστικό πλούτο, το όποιο αντιστεκόμενο, παρά την υποβαθμισμένη παιδεία, ανθρώπινο δυναμικό την ελληνική διασπορά· last but not least, τις πολιτισμικές παραδόσεις που διασώζονται μέσα σε βαλλόμενους αλλά αναγεννήσιμους θεσμούς, όπως η οικογένεια και η θρησκεία.

Η σύνολη Ευρώπη αντιμετωπίζει την επερχόμενη αλλαγή, την μετάβαση σε μια καινούργια εποχή. Οι πολίτες δυσκολεύονται να κατανοήσουν ότι ανταγωνίζονται νέες ανερχόμενες δυνάμεις υπό συνθήκες ισοτιμίας. Η ευρωπαϊκή προσαρμογή θα είναι αργή και επίπονη. Μετά την επί δεκαετίες ψευδεπώνυμη ευφορία, φθάνουν δεκαετίες ισχνών αγελάδων, οι οποίες θα κλονίσουν τα θεμέλια της ευρωπαϊκής οικοδόμησης.

Η πρώιμη οικονομική κατάρρευση επισπεύδει την πρόκληση αυτή στην Ελλάδα. Παρά την απελπιστική σημερινή εικόνα, μακροπρόθεσμα η χώρα διαθέτει καλύτερες προοπτικές από πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Μπορεί, επομένως, να επαναλάβει το «ελληνικό θαύμα», προτείνοντας στην αποθαρρυμένη νεολαία προοπτική, νόημα ζωής και αίσθημα αποστολής. Πρόκειται για αγαθά, απείρως σημαντικότερα από τον καταναλωτικό πίθο των Δαναΐδων, ο οποίος προσφέρθηκε στους γονείς τους.

του Γιώργου Πρεβελάκη